4.43 Mag je jezelf met geweld verdedigen?
Het is een christenplicht om het leven, dat we van God gekregen hebben, te beschermen. Om anderen of jezelf te verdedigen kun je daarbij zo nodig geweld gebruiken. Dat moet wel altijd in verhouding staan tot de aanval.
De verdediging van anderen is altijd onze plicht. In navolging van Jezus kun je er zelfs voor kiezen om je eigen leven op te offeren voor een ander. Jezus zei tegen zijn leerlingen: “Als iemand jou een klap op je rechterwang geeft, keer hem dan ook de linkerwang toe” (Mat 5,39)Mat 5,39: Maar Ik zeg jullie een zaak niet uit te vechten met iemand die je kwaad heeft gedaan. Maar als iemand jou een klap op je rechterwang geeft, houd hem dan ook de andere voor.. Zelf beantwoordde hij geweld met liefde en opoffering.
Je hebt het recht jezelf en de plicht anderen te verdedigen, desnoods met geweld. Voor jezelf kun je kiezen voor opoffering en geweldloosheid.
Omdat het heilig is. Vanaf zijn oorsprong veronderstelt het Gods scheppende activiteit en het blijft voor altijd in een speciale relatie met de Schepper, zijn enige doel. Het is niemand geoorloofd rechtstreeks een onschuldig menselijk wezen te vernietigen, omdat dit ernstig in strijd is met de waardigheid van de persoon en met de heiligheid van de Schepper: “Breng iemand die onschuldig is en in zijn recht staat, niet ter dood” (Ex. 23, 7) [CCKK 466]
Wat verbiedt het vijfde gebod?
Het vijfde gebod verbiedt als ernstig in strijd met de morele wet:
- de rechtstreekse en vrijwillige doodslag en de medewerking daaraan;
- de rechtstreekse abortus, als doel of als middel gewild, evenals de medewerking daaraan, op straffe van excommunicatie, omdat het menselijk wezen vanaf het moment van de conceptie volstrekt geëerbiedigd en beschermd moet worden in zijn integriteit;
- de rechtstreekse euthanasie, die erin bestaat, door een handeling of door het nalaten van een verschuldigde handeling, een einde te maken aan het leven van gehandicapte, zieke of stervende personen;
- de zelfmoord en de vrijwillige medewerking daaraan, omdat zij zware schending is van de juiste liefde voor God, voor zichzelf, en voor de naaste: wat de verantwoordelijkheid betreft, deze kan verzwaard zijn om reden van gegeven ergernis, of verminderd door bijzondere psychische storingen of ernstige angsten.
[CCKK 470]
Waarom is de wettige verdediging van personen en samenlevingen niet in strijd met deze norm?
Bij de wettige verdediging maakt men de keuze om zich te verdedigen en het recht op leven te doen gelden van zichzelf of van anderen, en niet de keuze om te doden. De wettigde zelfverdediging kan, voor wie verantwoordelijkheid draagt voor het leven van anderen, ook een ernstige plicht zijn. Maar dat mag er niet toe leiden dat men meer geweld gebruikt dan nodig is. [CCKK 467]
Waarom mag je noch jezelf, noch anderen het leven ontnemen?
God alleen is Heer over leven en dood. Behalve in het geval van noodverweer mag geen mens een ander mens doden.
Een aantasting van het leven is een misdaad tegen God. Menselijk leven is heilig; dat wil zeggen: Het behoort God toe, is zijn eigendom. Zelfs ons eigen leven is ons slechts toevertrouwd. God zelf heeft ons het leven geschonken en Hij mag het ons weer afnemen. In het boek Exodus staat letterlijk: ‘Dood niet’ (Ex. 20, 13). [Youcat 378]
Welke ingrepen zijn door het vijfde gebod verboden?
Verboden zijn moord en medeplichtigheid aan moord. Verboden is het moorden tijdens een oorlog. Verboden is de abortus van een mens vanaf het moment van de conceptie. Verboden is zelfdoding en zelfverminking of zelfvernietiging. Verboden is ook euthanasie, dat wil zeggen het doden van gehandicapte, zieke en stervende mensen.
Vandaag de dag wordt het verbod op doden vaak met schijnbaar humane argumenten omzeild. Noch euthanasie, noch abortus zijn echter humane oplossingen. Daarom is de kerk over dit soort vragen bijzonder helder. Ook wie zich schuldig maakt aan abortus, een ander mens daartoe dwingt of het ook maar adviseert, is – net als bij andere vergrijpen tegen het leven – automatisch geëxcommuniceerd. Wanneer een psychisch zieke mens zichzelf doodt, is de verantwoordelijkheid hiervoor niet zelden beperkt en zeer vaak zelfs geheel opgeheven. [Youcat 379]
Waarom mag je bij noodverweer de dood van de ander op de koop toe nemen?
Wie het leven van anderen daadwerkelijk bedreigt, mag en moet worden tegengehouden, desnoods door de aanvaller zelf te doden.
Noodverweer is niet alleen een recht, het kan voor diegenen die voor het leven van anderen verantwoordelijk zijn, zelfs een plicht zijn. De handeling van noodverweer mag echter niet buitensporig en ongepast hard zijn. [Youcat 380]
Elk volk, elke regering heeft het recht en de plicht om met evenredige middelen zijn eigen bestaan en vrijheid te beschermen tegen een onrechtvaardige agressor. Maar oorlog blijkt steeds meer het meest barbaarse en meest ineffectieve middel te zijn om conflicten tussen twee landen op te lossen of om macht te verwerven in het eigen land... Moeten wapens niet worden teruggebracht tot een niveau dat verenigbaar is met legitieme verdediging, met het opgeven van wapens die op geen enkele manier in deze categorie kunnen worden geschaard? [Paus Johannes Paulus II, Tot het corps diplomatique, 10 jan. 1987]
