M.2 Hoe kan ik als christen leven in het leger? Is een katholiek een betere soldaat?
De Bijbel leert: “Gij zult niet doden” (Ex 20,13), en toch gaan christenen bij de krijgsmacht werken om oorlogen te voeren... “Gij zult niet vermoorden” is een betere vertaling, want in extreme gevallen is het gebruik van (dodelijk) geweld aanvaardbaar ter verdediging – zolang het in verhouding staat tot de dreiging en ter verdediging van de zwakken en kwetsbaren. Het is zelfs heel christelijk om op te komen voor mensen in nood. Het leven is oneindig kostbaar voor God en moet worden verdedigd.
Zolang er geen duurzame wereldvrede is bereikt, zullen sommige christenen het zwaard moeten hanteren om het kwaad af te wenden en vrede tot stand te brengen, maar ze gebruiken geweld met pijn in hun hart. Zoals paus Johannes Paulus II zei: oorlog is niet altijd onvermijdelijk, maar het is altijd een nederlaag voor de mensheid. Christenen kunnen geweldige soldaten zijn als ze bij elke actie werken om Gods liefde, gerechtigheid, mededogen, betrouwbaarheid en onbaatzuchtigheid te verdedigen en te verheerlijken.
Waarom moet het menselijk leven worden geëerbiedigd?
Het menselijk leven moet worden gerespecteerd, omdat het heilig is. Vanaf zijn oorsprong veronderstelt het Gods scheppende activiteit en het blijft voor altijd in een speciale relatie met de Schepper, zijn enige doel. Het is niemand geoorloofd rechtstreeks een onschuldig menselijk wezen te vernietigen, omdat dit ernstig in strijd is met de waardigheid van de persoon en met de heiligheid van de Schepper: “Breng iemand die geen schuld heeft en in zijn recht staat, niet ter dood: wie zich aan zoiets schuldig maakt, laat ik niet vrijuit gaan” (Ex 23,7) [CCKK 466].
Waarom mag je noch jezelf, noch anderen het leven ontnemen?
God alleen is Heer over leven en dood. Behalve in het geval van wettige zelfverdediging mag geen mens een ander mens doden. Een aantasting van het leven is een misdaad tegen God. Menselijk leven is heilig; dat wil zeggen: Het behoort God toe, is zijn eigendom. Zelfs ons eigen leven is ons slechts toevertrouwd. God zelf heeft ons het leven geschonken en Hij mag het ons weer afnemen. In het boek Exodus staat letterlijk: “Dood niet” (Ex 20,13) [Youcat 378].
Welke ingrepen zijn door het vijfde gebod verboden?
Verboden zijn moord en medeplichtigheid aan moord. Verboden is het moorden tijdens een oorlog. Verboden is de abortus van een mens vanaf het moment van de conceptie. Verboden zijn zelfdoding en zelfverminking of zelfvernietiging. Verboden is ook euthanasie, dat wil zeggen het doden van gehandicapte, zieke en stervende mensen. Vandaag de dag wordt het verbod op doden vaak met schijnbaar humane argumenten omzeild. Noch euthanasie, noch abortus zijn echter humane oplossingen. Daarom is de Kerk over dit soort vragen bijzonder helder. Ook wie zich schuldig maakt aan abortus, een ander mens daartoe dwingt of het ook maar adviseert, is – net als bij andere vergrijpen tegen het leven – automatisch geëxcommuniceerd. Wanneer een psychisch zieke mens zichzelf doodt, is de verantwoordelijkheid hiervoor niet zelden beperkt en zeer vaak zelfs geheel opgeheven [Youcat 379].
Waarom staat wettige verdediging niet tegenover het respect voor het leven?
Bij de wettige verdediging maakt men de keuze om zich te verdedigen en het recht op leven te doen gelden van zichzelf of van anderen, en niet de keuze om te doden. De wettigde zelfverdediging kan, voor wie verantwoordelijkheid draagt voor het leven van anderen, ook een ernstige plicht zijn. Maar dat mag er niet toe leiden dat men meer geweld gebruikt dan nodig is [CCKK 467].
Waarom mag je bij noodweer de dood van de ander op de koop toe nemen?
Wie het leven van anderen daadwerkelijk bedreigt, mag en moet worden tegengehouden, desnoods door de aanvaller zelf te doden. Noodweer is niet alleen een recht, het kan voor diegenen die voor het leven van anderen verantwoordelijk zijn, zelfs een plicht zijn. Het noodweer mag echter niet buitensporig en ongepast hard zijn. [Youcat 380].
Wat is legitieme verdediging?
Het verbod om te doden gaat niet in tegen het recht om een onrechtmatige aanvaller buiten gevecht te stellen. Wettige zelfverdediging is een ernstige plicht voor wie verantwoordelijk is voor andermans leven of voor het algemeen welzijn [CKK 2321].
“Wetshandhavers - militairen en politie – hebben de missie om een veilige omgeving te garanderen, zodat elke burger in vrede en sereniteit kan leven. [In uw families, in de verschillende gebieden waarin u actief bent, moge u instrumenten van verzoening zijn, bouwers van bruggen en zaaiers van vrede.] Inderdaad, u wordt niet alleen geroepen om conflicten te voorkomen, te beheersen en te beëindigen, maar ook bijdragen aan de opbouw van een orde die is gebaseerd op waarheid, op rechtvaardigheid, op liefde en op vrijheid, volgens de definitie van Johannes XXIII van vrede in zijn Encycliek Pacem in Terris (nr. 18 e.v.)” [Paus Franciscus, algemene audiëntie 30 April 2016].
